Topraklama Nedir?

Bina yapımlarında genelde projelerde yer alıyor olsa da hala günümüzde birçok binada topraklama olmadığı görülmektedir. Binaların olmazsa olmaz konularından biri topraklamadır. Topraklama olmayan binalarda yangın başta olmak üzere; elektrikli cihazların sık sık bozulması gibi birçok kötü ve tehlikeli durumlarla karşılaşılabilir. Topraklama hattı olmayan bir daireye yeni takılan elektrikli cihazın bu yüzden arızalanması cihazı garanti dışı müdahaleye sürükler. Yani sıfır aldığınız ürün bu sebeple arızalanırsa arıza masrafını karşılamak durumunda kalırsınız. Bu tabi verilebilecek en basit örnektir.

Elektronik cihazların olası bir elektrik kaçağı gibi tehlikeli durumlara karşı gövdelerinin bir iletken yardımıyla toprağa gömülü şekildeki topraklama sistemine bağlanması yöntemine denir.

Normalde şebeke hattından binalara 3 faz ve 1 nötr olarak adlandırılmakta olan elektrik hattı gelir. Nötr hattı her daireye ayrı olacak şekilde çekilir. Genelde nötr ile topraklama karıştırılan kavramlardır. Nötr hattı; akımın tamamlanması ve elektriğin kullanılması açısından gerekli olan hat diyebiliriz. Genelde evlerin prizlerinde faz ve nötr hatlarının bağlantılı olduğu 2 fiş deliği vardır.

Evde topraklama yapmadan önce topraklama ölçümü yapılmalıdır. Bu şekilde topraklamanın olup olmadığı ayrıca sağlamlığı ölçülmelidir. Topraklamanın sağlıklı çalışması adına da yine topraklama ölçümü ile tespitler yapılmalıdır.

Topraklama Çeşitleri

Günümüzde topraklamanın yoğun şekilde uygulandığı 7 çeşit vardır.

Çubuk elektrotlarla topraklama:

Elektrik akımına uygun olan bir çapa sahip iletken çubuklar toprağa gömülür. Herhangi bir çubukta problem olursa diğer çubuklarla sistem işler.

Levha elektroduyla topraklama:

Çubuklar yerine, uygun kalınlık ve boylarda bakır ya da galvanizli levhalar kullanılarak yapılır.

Şerit elektrotla topraklama:

Yuvarlak ya da lama şeklinde olan bakır şeritlerin kullanıldığı bir yöntemdir. Şeridin kalınlığı aynı zamanda uzunluğu akıma uygun olacak şekilde değişir.

Kazayağı biçimiyle topraklama:

Toprağın içine 3 ayak şeklinde bir iletken gömülerek yapılır. Adını da şeklinden almaktadır.

Metal elektrotla topraklama:

Kare kesitli boruların kullanılmasıyla yapılan topraklamadır.

Yer altındaki su borularıyla topraklama:

Uygulama için PVC bağlantısı olmayan minimum 50 cm uzunluğundaki yer altı su boruları kullanılmaktadır.

Bina ihata elektrodu ile topraklama:

Bu topraklama işlemi diğerlerine göre daha zahmetlidir. İzolasyon olmayan iletkenin binaya sarılmasından sonra, çubuk ya da levha yardımıyla toprağa gömülmesiyle yapılır.

Prizin Kontrol Edilmesi

Priz dıştan bakıldığı zaman; faz, nötr ve topraklama için 3 tane bağlantı yeri olur. Faz ve nötr delikli kısımdan oluşur. Nötr bağlantısı alt ve üst ya da iki yan kısımda yer alan metal çıkıntılardan yapılır.

TOPRAKLAMA HATTI NASIL ÇEKİLİR?

İşlem öncesi elektrik şalterini kapatmak gerekir. Ayrıca güvenlik açısından kauçuk eldiveni kullanılmalıdır. Kontrol kaleminin topraklama yapacak kişi tarafından ara sıra kontrol etmesi gerekeceği için yanında bulundurması gerekir. Genelde ülkemizde yaygın olarak çubuk elektrotlar kullanılarak yapılır. Bu yöntem de aşağıda belirttiğimiz şekilde uygulanmaktadır.

• Uygun çapta (12,5 mm ile 40 mm arasında) 1 m uzunluğunda 2 ya da 3 tane bakır çubuk alınır.
• Ardından bakır malzemelere kablo bağlantısı yapılır. Yani binaya çekilecek hat yapılır.
• Toprağa 2 m kadar çukurlar kazılır. Çubuklar en az 1 er m ara ile toprağa yerleştirilir.
• Betonite ve gem tozu karışımı (bu direnci düşürmek içindir) çukurun dibinden yarım m yüksekliğine gelecek şekilde doldurulur. Ardından üstü toprak ile örtülür.
• Sonrasında kablo binadaki topraklama hattıyla birleştirilir.
• Binada eğer topraklama hattı yoksa bu hat direk daireye kadar çekilir. Evlere duvara çivi çakılıp buna kablo bağlantısı yapmak ya da toprak hattıyla nötr hattı birleştirerek topraklama yapmak sağlıklı değildir ve önerilmemektedir.

Topraklama hattı bu şekilde çekilerek işlem sonlandırılmış olur.

Topraklama Hattı Kontrolü Nasıl Yapılır?

Evlerde olacaksa eğer topraklama ölçümü işlemi avometre cihazıyla yapılır. Avometrenin kontrol uçları genelde prizden değil, prize bağlantısı bulunan elektrikli cihazlara bağlanarak yapılmaktadır. Bu cihaz genellikle bilgisayar kablosu olmaktadır.

Ölçüm neticesinde fazla nötr arası 220 V, nötr ile toprak hattı farkıysa 0 ile 1 V arasında olması gerekir.